Czy wiesz, jaka jest różnica pomiędzy wizerunkiem, a kulturą organizacyjną firmy? O ile wizerunek nietrudno zdefiniować, bo to cechy reprezentatywne, którymi dama marka się szczyci, o tyle pojęcie kultury jest trudniejsze do ujęcia w ramy. A jednak - to bardzo ważna kwestia i dlatego dzisiaj pochylimy się nad tym, czym jest kultura organizacyjna, jak działa i jakie daje korzyści.
Co to jest kultura organizacyjna?
Spróbujmy jakość ugryźć temat. Kultura organizacji jest zbiorem wartości, zachowań i wspólnych wizji, które reprezentuje dana firma. Dlaczego jest tak trudna do ujęcia w ramy? Bo każda marka tworzy swoją własną kulturę, szyjąc ją na miarę swoich potrzeb, ale też doświadczeń. To właśnie doświadczenie często zaczyna tworzyć jakieś wytyczne, które na pewnym etapie przestają być „intuicyjne“, a stają się czymś, co pracownicy znają i rozumieją.
Kultura organizacyjna definicja - czy da się ją stworzyć?
Nie zmienia to faktu, że kultura organizacji jest pojęciem wyjątkowo szerokim. Dla jednych to atmosfera, jaka panuje w firmie, dla innych będzie to rodzaj komunikacji lub zbiór zasad, które sprawiają, że współpraca jest łatwiejsza i wykracza poza sztywne wykonywanie swoich obowiązków. Warto tu również odnieść się do słowa „kultura“, które samo w sobie można uznać za ład, przystosowanie do pewnych norm, ogładę. Słusznym skojarzeniem będzie także pojęcie „kultury osobistej“, które można odnieść do wyrażenia „kultura firmy“.
Typy kultury organizacyjnej
Wiesz już mniej więcej, co to kultura organizacyjna. Teraz zobaczmy, czym jest typologia kultury organizacyjnej. Warto podkreślić, że samo pojęcie/zjawisko zostało opracowane przez różnych badaczy kultury i ekspertów biznesowych. Robert E. Quinn i Kim S. Cameron z Uniwersytetu w Michigan stworzyli wspólnie typy kultury organizacji. Wyróżniamy łącznie cztery:
#1 Kultura klanu (clan culture)
Czyli kultura rodziny - relacje, które powinny opierać się na wzajemnym szacunku, przyjaźni, wzajemnej pomocy. W tej strukturze pracownik nie jest sam, ma swoich mentorów i przywódców, których postrzega nie tylko jako osoby zarządzające, ale także wsparcie i autorytet. Nie chodzi tu jednak wyłącznie o miłą, rodzinną atmosferę, ale o sprawne działanie działu HR, gdzie zespół nie jest zbiorem przypadkowych osób, ale ludzi, którzy wiele do firmy wnoszą. Tego rodzaju kultura organizacyjna działa świetnie w mniejszych firmach, gdzie zespół otrzymuje przyjazne środowisko pracy, system benefitów, pracownicy zwracają się do siebie po imieniu, a atmosfera jest luźna i przyjazna.
#2 Kultura adhokracji
Kultura organizacji pracy w tym ujęciu to mocne zorientowanie na innowacyjność, kreatywność i dynamiczne działanie. W tej strukturze pracownicy mogą wdrażać swoje pomysły, docenia się ich zaangażowanie i indywidualizm. Liderzy chętnie podejmują ryzyko, bo to właśnie wdrażanie nowych rozwiązań rozwija firmę i pozwala osiągać sukcesy. A za największy uważa się przewidywanie rynkowych potrzeb i próbę ich zaspokajania. Tak właśnie rodzą się wynalazki i produkty, które zmieniają świat.
#3 Kultura rynkowa
To kultura organizacyjna w firmie, w której priorytetem jest realizacja zadań, a pracownicy konkurują ze sobą. Motywacją jest więc właśnie rywalizacja i osiąganie celów, a sukces mierzy się wynikami, jakie udaje się uzyskać na rynku.
Czym jest kultura organizacyjna w takim ujęciu? Zamiłowaniem do wygrywania. Jedna wygrana rodzi chęć, by piąć się wyżej i wyżej. Czy to coś złego? Na pewno nie jest to rozwiązanie dla każdego, ale warto brać pod uwagę, że kultury organizacji często mieszają się ze sobą, bo przecież każda firma tworzy swój unikalny model.
#4 Kultura hierarchii
W tym rozumieniu kultura w organizacji dba o przestrzeganie zasad i ma solidną, klarowną strukturę. Lider wspiera pracowników w tym, by dbali o zasady. Nie ma tu nastawienia na spontaniczność i pomysłowość, ale wydajność i realizację wyznaczonych celów. Procesy są kontrolowane, a problemy rozwiązywane na bieżąco. Każdy wie, co ma robić, a jego praca jest najczęściej powtarzalna. Pozwala to przewidzieć wyniki i planować kolejne kroki.
Jak wspominaliśmy wcześniej, te rodzaje kultury organizacyjnej nie tworzą pełnego obrazu sytuacji, ale w wielu firmach na świecie powielają się najczęściej. Mogą się wzajemnie przenikać, bo wyznacznikiem dobrze prosperującej marki powinna być taka kultura organizacji firmy, w której zespół zna zasady, a pracownicy czują się komfortowo. Przyda się element zdrowej rywalizacji, który nie zaburza jednak poczucia więzi i kreatywności.
Kultury organizacyjne - rodzaje narzędzi, które mogą je wspierać
Wiesz już, jaka jest definicja kultury organizacyjnej i jakie są typy kultury organizacyjnej. A co z narzędziami, które pomagają ją tworzyć? Oto kilka przykładów.
-
Kudos - system pochwał i wyróżnień, które pracownicy firmy mogą otrzymywać zarówno od menadżerów i zarządu, jak i od siebie nawzajem. Kudos może być na przykład dobrym słowem, karteczką z pochwałą, ale także wiadomością mailową, czy nazwiskiem wypisanym na tablicy z pochwałami. Liczy się tu przede wszystkim pozytywna komunikacja i docenianie tego, co dobre.
-
System kafeteryjny - a więc premiowanie pracowników za pomocą systemu benefitów. To pozapłacowe nagrody i wyróżnienia, które dają zespołowi motywację i są wyraźnym sygnałem, że ich wysiłek jest dostrzegany. Wypłata to podstawa, ale dodatkowe świadczenia, takie jak na przykład pakiet badań, karnet na siłownię czy catering, bon na zamówienie w ulubionym sklepie itp. są bardzo ważne. W jaki sposób przyczyniają się do tworzenia kultury organizacyjnej? Poprzez budowanie lojalności, przywiązania do marki i poczucia, że sama praca to nie wszystko - jest jeszcze czas na przyjemności i zwyczajną radość.
-
Kultura feedbacku - a więc informacja zwrotna dla pracowników odnośnie ich pracy, postępów, wyników. Każda osoba w firmie otrzymuje jasne komunikaty, co pozwala stale się rozwijać, ale też poczuć satysfakcję z tego, co już się osiągnęło. W ten sposób zespół zna cele, ale też wartości firmy. W końcu nie ma nic cenniejszego niż sprawna komunikacja.
Funkcje kultury organizacyjnej
Kultura organizacyjna to narzędzie, które ma pomóc firmie się rozwijać i osiągać zamierzone cele. Jeżeli jednak chcemy wyróżnić funkcje wewnętrzne, zaliczymy do nich:
-
Integrację (zespołu pracowników)
-
Łatwość komunikacji (funkcja poznawczo-informacyjna)
-
Adaptację
Wśród funkcji zewnętrznych możemy wyróżnić:
-
Dobra i przemyślana komunikacja zewnętrzna firmy, na przykład z klientami lub podwykonawcami, którzy wiedzą, czego się spodziewać, jaka jest strategia marki itp.
-
Łatwiejsze podejmowanie decyzji ze względu na przykład na czynniki ekonomiczne, środowiskowe, ekologiczne, polityczne i inne
-
Kultura organizacyjna - funkcje, które będą przydatne dla twojego biznesu
Jakie korzyści daje kultura organizacyjna? Na początku wspominaliśmy, że można ją skojarzyć z „kulturą osobistą“ i to dobry trop. Przecież osoba kulturalna kojarzy nam się z kimś miłym, profesjonalnym, poukładanym, obytym. Z kimś, z kim chętnie będziemy współpracować. Podobnie jest z firmą, która wydaje się pracownikom i klientom przyjazna, dobrze zarządzana i atrakcyjna. Oprócz tego, kultura organizacyjna:
-
Sprzyja integracji pracowników
-
Pozwala stworzyć przejrzystą strategię działania
-
Dzięki niej pracownicy chętniej się angażują i łatwiej budują relacje
-
Łagodzi konflikty i pozwala rozwiązywać problemy
-
Staje się podstawą do sprawnej komunikacji
Czy kultura organizacji może wspierać pracowników w sytuacjach kryzysowych?
Tak! Kultura organizacyjna przypomina trochę kręgosłup, który trzyma wszystko na swoim miejscu i umożliwia sprawne poruszanie się - nawet wtedy, gdy jest trudno, lub wydarzają się nieoczekiwane rzeczy.
Kultura organizacyjna zapewnia pracownikom poczucie bezpieczeństwa, a znajomość zasad sprawia, że konflikty i nieporozumienia można rozwiązać. Gdy pojawiają się duże zmiany: na przykład konieczność przejścia na pracę zdalną, zespół dalej działa dzięki sprawnej komunikacji.
Kultura organizacyjna – przykłady
Firm, które stosują kulturę organizacyjną i komunikują to na zewnątrz, jest wiele. Dobrym przykładem jest chociażby IKEA, która czerpie ze szwedzkich wartości narodowych, oscylując także wokół tematów ekologii, rodziny, ciepła domowego ogniska, budowania społeczności.
Tak duże marki, jak właśnie IKEA, Apple, Google, sieci supermarketów proponują pracownikom poukładaną kulturę organizacyjną, w której widać benefity, cele, możliwości rozwoju i ważne dla firmy wartości.
Flex Benefits - niech pracownicy sami wybierają swoje benefity
Wspominaliśmy już o pozapłacowych bonusach dla pracowników, które są świetnym sposobem na budowanie lojalności i nagradzanie. Świetną opcją jest pozostawienie pracownikowi wyboru - niech sam sięgnie po benefit, który sprawy mu radość lub będzie dla niego rozwojowy. Możliwość skorzystania z takiej gratyfikacji to motywacja do pracy, ale też ważna forma docenienia wysiłków. Być może będzie to bon na zakupy, ale też mniej oczywiste wybory, jak na przykład sesja akupunktury, czy dofinansowanie do wymarzonych wakacji.
Źródła:
Grażyna Aniszewska, Kultura organizacyjna jako element wspierający realizację strategii przedsiębiorstwa, Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach.
Paweł Kocoń, Tożsamość organizacji i kultura organizacyjna – definicje i relacje, Akademia Ekonomiczna, Katowice.